یکی از مهم ترین بخش های موتور خودروهای انژکتوری، سنسور دریچه گاز است که به روند گاز خوردن موتور کمک می کند. زمانی که این قطعه معیوب شود، خودرو بی دلیل گاز می خورد و در نتیجه مصرف سوخت آن نیز بالا می رود. اکثر خودروهای خارجی دارای یک دریچه گاز برقی هستند و سنسور داخل محفظه ای که دریچه در آن قرار گرفته است، وجود دارد. اگر این سنسور دچار مشکل شود، اختلالاتی در عملکرد کلی خودرو به وجود می آید. در ادامه جهت اطلاع شما عزیزان به بررسی علائم خرابی سنسور دریچه گاز و نحوه عیب یابی آن خواهیم پرداخت.

سنسور دریچه گاز و وظیفه آن

throttle position sensor TPS یا سنسور موقعیت دریچه گاز یکی از قطعات مصرفی خودرو است که کاربردهای فراوانی دارد. این سنسور که در نزدیکی استپر قرار گرفته است، روی دریچه گاز تعبیه شده و به واسطه یک میله به پولکی موجود در دریچه گاز متصل است. هر بار که پولکی باز و بسته می شود، سنسور دریچه گاز اطلاعاتی را به ECU می فرستد و ECU نیز براساس اطلاعاتی که از سنسور دریافت کرده است، مقدار سوخت و هوای مورد نیاز برای احتراق و پاشش سوخت را تنظیم می کند. در صورتی که این سنسور دچار مشکل شود، نمی توان آن را تعمیر نمود و باید حتما جهت درست انجام شدن پاشش سوخت، بالا نرفتن مصرف سوخت و کپ نکردن خودرو آن را هرچه زودتر تعویض نمود.

دلایل معیوب شدن سنسور دریچه گاز

خرابی سنسور دریچه گاز معمولا در اثر عوامل مختلفی اتفاق می افتد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به مواردی که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم اشاره کرد.

خراب شدن سنسور دریچه گاز در اثر آب: وارد شدن آب به سنسور دریچه گاز یکی از عوامل خراب شدن این قطعه است. در وهله اول موتورشویی توصیه نمی شود، اما اگر مجبور به انجام این کار شده اید، سوکت تمامی سنسورهای خودرو را خشک کنید.

وارد آوردن فشار بالا به خودرو: وارد کردن فشار بیش از حد و گاز دادن زیاد به ماشین، نیز یکی از دلایل خراب شدن سنسور دریچه گاز است. سعی کنید دور موتور خودرو را در اثر فشار ناگهانی و بیش از حد بالا نبرید (حد کاتاف) تا به این وسیله از خرابی سنسور دریچه گاز جلوگیری کنید.

آلودگی طولانی مدت محفظه گاز: در صورتی که محفظه دریچه گاز خودرو برای مدت طولانی آلوده باقی بماند، ممکن است سنسور دریچه گاز خودرو خراب شود. آلوده ماندن محفظه دریچه گاز باعث باز ماندن پولکی و در نتیجه باز شدن دریچه گاز می شود. این کار موجب تغییر زاویه یک تا دو درجه ای این سنسور خواهد شد و در صورت ادامه دار بودن این وضعیت، قطعه دچار خرابی می شود. در چنین شرایطی چاره کار تنها تعویض سنسور دریچه گاز است.

علائم خرابی سنسور دریچه گاز

خراب شدن سنسور دریچه گاز خودرو نیز مانند سایر قطعات نشانه هایی دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم تا در زمان روبه رو شدن با این نشانه ها، منشا اصلی آن ها را به راحتی پیدا کنید.

بالا ماندن دور موتور

می توان گفت شایع ترین علامت خرابی سنسور دریچه گاز، گاز خوردن خودرو زمان خلاصی است. عده ای تصور می کنند برای جلوگیری از این مشکل بهتر است، استپر موتور را تعویض کنند در صورتی که این تصور کاملا غلط است و باید سنسور دریچه گاز را دلیل اصلی این مشکل بدانند و به دنبال عیب یابی آن باشند.

خفه کردن موتور

اگر به خودرو گاز دادید و در دور موتور بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ کپ کرد، یعنی موتور خفه کرد و درست گاز نخورد، مطمئنا سنسور دریچه گاز معیوب شده است.

دیر گاز خوردن خودرو

تاخیر در گاز خوردن خودرو نیز یکی از علائم شایع خرابی سنسور دریچه گاز است. در صورتی که این سنسور ولتاژی پایین تر از حد استاندارد داشته باشد، خودرو با تاخیر گاز می خورد، زیرا برای این که ولتاژ به حد استاندارد و خودرو شرایط مناسب برای گاز خوردن را به دست آورد، چندین ثانیه زمان نیاز است.

تاخیر در پایین آمدن دور موتور

اگر پدال گاز را رها کرده و متوجه شده اید که گاز خودرو (دور موتور) دیر پایین می آید، احتمالا سنسور دریچه گاز دچار مشکل شده است. به طور معمول زمانی این مشکل پیش می آید که سنسور از حالت فنری بودن خارج شده و برای بازگشت به حالت اولیه کمی زمان نیاز دارد.

بالا رفتن مصرف سوخت خودرو

در صورتی که خودرو بی دلیل گاز بخورد، مصرف سوخت نیز بالا می رود. در شرایطی که خودرو گاز بی دلیل می خورد یا دور موتور دیر به حالت نرمال خود باز می گردد، ECU باز بودن دریچه گاز را تشخیص می دهد. این موضوع باعث باز ماندن ورودی دریچه گاز و عدم قطعی پاشیدن سوخت می شود و در چنین شرایطی بالا رفتن مصرف سوخت طبیعی است. بنابراین خرابی سنسور دریچه سوخت یکی از عوامل اصلی افزایش مصرف سوخت خودروست.

خاموش شدن خودرو در دور کند

اگر سنسور دریچه گاز خراب باشد و شما در حالت سرد یا دور کند، پدال گاز را بفشارید، حتما خودرو خاموش می شود. این مورد نیز یکی از علائم خرابی این قطعه به حساب می آید.

نحوه عیب یابی سنسور دریچه گاز خودرو

برای این که بتوانید سنسور دریچه گاز را عیب یابی کنید، باید ابتدا سوکت سنسور را جدا کرده و پین های آن را به واسطه یک لامپ تست کنید، اما از آن جایی که پین های سوکت دریچه گاز برق ۵ ولت و اتصال منفی دارند، استفاده از لامپ برای بررسی سلامت، نمی تواند یک راه حل مطمئن باشد. برای اطلاع دقیق از قطع یا وصل بودن پین سوکت باید حتما آن را به واسطه دستگاه دیاگ تست کنید.

عیب یابی سنسور دریچه گاز در چند مرحله صورت می گیرد که این مراحل از قرار زیر هستند.

• در وهله اول بهتر است وضعیت دریچه گاز را بررسی کنید تا از باز بودن آن مطمئن شوید، زیرا در صورت بسته بودن این دریچه احتمال خراب بودن سنسور وجود ندارد.
• در گام بعدی باید زاویه دریچه گاز را بررسی کنید و از صفر بودن آن اطمینان حاصل نمایید. از صفر بیشتر بودن زاویه دریچه گاز زمانی اتفاق می افتد که یا سیم گاز خراب است یا سنسور دریچه گاز.
• دریچه گاز در حالت استاندارد ولتاژی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ دارد. اگر ولتاژ دریچه عددی پایین تر از ۴۰۰ باشد، خودرو با تاخیر گاز می خورد و در صورتی که بین ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ باشد احتمال خرابی سنسور گاز وجود دارد. بنابراین در گام بعدی بهتر است ولتاژ دریچه گاز را نیز بررسی کنید.

نکته: در صورتی که ولتاژ دریچه گاز ۴۹۰۰ بود، ممکن است یکی از سیم هایی که به سوکت متصل هستند، دچار قطعی شده باشند. اگر به این مورد برخورد کردید، حتما ابتدا سیم ها را بررسی کنید و در صورت اطمینان از سلامت آن ها، سپس به فکر تعویض سنسور دریچه گاز بیفتید.

تست و بررسی سنسور دریچه گاز به وسیله دیاگ

برای این که بتوانید سنسور دریچه گاز را به وسیله دیاگ عیب یابی کنید، باید پس از وصل کردن دستگاه، کد خطا را بخوانید و پس از مطمئن شدن از موقتی یا دائمی بودن خطا، آن را پاک کنید (در صورتی که خطا دائمی باشد هرگز پاک نمی شود.).

بهتر است این نکته را فراموش نکنید که گاهی خطای سنسور دریچه گاز درECU به ثبت نمی رسد و در نتیجه دستگاه دیاگ نمی تواند کد خطا را استخراج کند. در چنین شرایطی بهتر است برای پیدا کردن مشکل سنسور دریچه گاز به بخش پارامترهای دستگاه مراجعه کنید. عیب یابی این سنسور به وسیله دستگاه دیاگ در مراحل زیر انجام می شود.

• دستگاه دیاگ را به خودرو متصل کرده و مطابق توضیحاتی که در قسمت بالا داده شد وارد صفحه پارامترهای دستگاه شده و زاویه دریچه گاز و ولتاژ خروجی را بررسی و از مطابق بودن آن ها با حالت استاندارد در دور کند (بسته بودن دریچه گاز) مطمئن شوید. در چنین شرایطی باید با وارد کردن پا بر روی پدال گاز، زاویه دریچه گاز تغییر کند و ولتاژ خروجی سنسور افزایش یابد. اگر قطعه سالم باشد با برداشتن پا از روی پدال گاز، باید شاهد متوقف شدن فوری پاشش سوخت باشید و عبارت قطع سوخت پاشی را حتما ببینید.
• در مرحله بعدی باید وارد منوی مربوط به مشاهده کدهای خطا شده و بررسی کنید که آیا کدی در رابطه با این سنسور در حافظه کامپیوتر خودرو به ثبت رسیده است یا نه. در صورتی که خطا به شکل موقتی (i ) بود آن را پاک کرده و اگر به شکل دائمی (P ) بود و در صورت چک کردن سوکت باز هم پاک نشد باید حتما سنسور را تعویض کنید.